Λήδα Παναγιωτοπούλου,
«Συμβίωσις Αρμονική». Μην απορείτε δεν μιλάμε για ανθρώπους, ζωγραφιές Νίκος Οικονομίδης, Αθήνα: Εκδόσεις Γράμμα, 2010, 71σ.

Ύφος στοχαστικό και βαθύτατα ανθρώπινο χαρακτηρίζει το νέο βιβλίο της συγγραφέως Λήδας Παναγιωτοπούλου «Συμβίωσις Αρμονική». Μην απορείτε δεν μιλάμε για ανθρώπους. Ο κόσμος των ζώων συνυπάρχει με τον κόσμο των ανθρώπων σε μια συνένωση που φαντάζει αδιατάρακτη και απολύτως αρμονική. Άνθρωποι και ζώα “επικοινωνούν” με έναν ιδιαίτερο τρόπο μέσα από την καθημερινή συμβίωσή τους.
Το βιβλίο προβάλλει εικόνες ζωής μέσα από τη ματιά ενός αγαπημένου συντρόφου του ανθρώπου, του σκύλου. Οι ηρωίδες της ιστορίας είναι δύο σκυλίτσες, η Ήρα και η Γκρέτα, οι οποίες παρακολουθούν με το δικό τους τρόπο τη ζωή γύρω τους σε σχέση τόσο με τον άνθρωπο όσο και με τα άλλα ζώα. Οι δύο σκυλίτσες περνούν ώρες κουλουριασμένες προσμένοντας ένα ανθρώπινο χάδι, μια απογευματινή βόλτα, μια συνάντηση με άλλα ζώα ή πουλιά που πλησιάζουν δειλά δειλά το δικό τους χώρο. Τα δύο ζώα-ήρωες «εξ ανάγκης κοιμούνται» ή προσαρμόζονται στα ωράρια των ανθρώπων, για να συμμορφωθούν τελικά στο δικό τους τρόπο ζωής είτε το θέλουν είτε όχι (16). Ο άνθρωπος, που έχει ξεχάσει να αναζητά τον ήλιο, να συνομιλεί με τα πολύχρωμα λουλούδια, να χαιρετά τις πεταλούδες και να γεύεται γενικότερα τις ευωδιές της φύσης (8), καλείται, μέσα από την αρμονική συμβίωση δύο σκύλων να θυμηθεί έναν κόσμο, τον οποίο έχει ξεχάσει προ πολλού.
Η ιστορία αποτελεί περισσότερο μια καταγραφή του κόσμου των ζώων, διανθισμένη με στοχαστικά σχόλια της συγγραφέως, παρά μια ολοκληρωμένη πλοκή με δράση. Ο αποσπασματικός χαρακτήρας του κειμένου συνάδει με την πρόθεση της Παναγιωτοπούλου να αποτυπώσει φευγαλέα στιγμιότυπα ζωής μέσα από τη ματιά των σκύλων, η ύπαρξη των οποίων είναι στενά συνυφασμένη με εκείνη του ανθρώπου. Η συγγραφέας επικαλείται τον κόσμο των ζώων προκειμένου να επισημάνει τα κακώς κείμενα του κόσμου των ανθρώπων. Τα ζώα-ήρωες έχουν μιαν υπόσταση διφορούμενη, «between-betwist», όπως θα έλεγε η Isabelle Jan (La littérature enfantine, Paris: 1985, 94), ανάμεσα στο ρεαλιστικό και το υπερφυσικό, καθώς ανήκουν ταυτόχρονα στην πραγματικότητα και στον κόσμο του παραμυθιού. Τα ζώα είναι πλάσματα συμβολικά, προικισμένα, στην τέχνη του λόγου, με ανθρώπινες ιδιότητες. Η παρουσία τους στο λογοτεχνικό κείμενο επιτρέπει τον έμμεσο σχολιασμό και την κριτική καταστάσεων και ανθρώπινων συμπεριφορών, όπως διαφαίνεται στο παράθεμα που ακολουθεί:

«Η Γκρέτα επιμένει να γαυγίζει•
Αυτό κάποιες ώρες απαγορεύεται.
Μας κοιτά με παράπονο.
Κάπως έτσι συμβαίνει και σε 'μας κατά καιρούς.
Θέλουμε να μιλήσουμε, να φωνάξουμε
και μας κλείνουν το στόμα.
Στη ζωή ένα «πρέπει» αντιστοιχεί σ' ένα «θέλω».
Πολλές φορές ένα «πρέπει» καταστρέφει ένα «θέλω»
και καταστρέφει, έτσι μια ζωή. (14)

Η Λήδα Παναγιωτοπούλου έγραψε ένα βιβλίο για όλες τις ηλικίες, στο οποίο περιέχεται η συγκίνηση, το χιούμορ, ο στοχασμός, η τρυφερότητα. Ο στοχαστικός λόγος, που αποτελεί ένα από τα ιδιαίτερα γνωρίσματα της γραφής της, έρχεται να αποτυπώσει με λόγια όσα αισθάνεται και σκέπτεται ο αναγνώστης για τη συνύπαρξή του με τα ζώα. Η συγγραφική πένα της Παναγιωτοπούλου αποδίδει με τρυφερότητα αυτή την αρμονική συμβίωση.
Η καλαίσθητη εικονογράφηση του βιβλίου από το ζωγράφο Νίκο Οικονομίδη ζωντανεύει το μυθοπλαστικό σύμπαν της συγγραφέως αποτυπώνοντας με επιτυχία τις εικόνες καθημερινής ομορφιάς και ευδαιμονίας που χαρακτηρίζουν τον κόσμο των ζώων.

Βάσω Οικονομοπούλου